Çin'in Açıkladığı Yeni Kararlar "Asya Mucizesini" Diriltebilecek mi?

Çin Halk Cumhuriyeti, 24 Eylül’de açıkladığı kararlar ile birlikte bir sürü farklı araç ile piyasalara para enjekte edeceğini açıkladı. Zorunlu karşılık oranı yarım baz puan düştü, bu hamle ile 140 milyar dolara yakın bir meblağ kredi haline dönüşebilecek. Emlak piyasasını destekleyecek politikalar ve borsadaki hisselerin geri alımı için kullanılmak üzere krediler yaratılacak. Öncelikle Çin’in kararlardan önceki durumunu açıklayarak başlayalım.

Emlak Sektörü

Durgun Sektör ve İnşaat Şirketleri

Çin’in yaşadığı en büyük sıkıntılardan biri durgunluk yaşayan emlak sektörüydü. Sektörün büyük bir risk altında olmasının sebebi daha önceki politikalardan kaynaklanıyor. Dünyada genel olarak ev kredilerinin maksimum değeri bir kişinin yıllık gelirinin beş katı kadar olur fakat bu oran Çin’de 25 ila 30 arası. 

İnşaat şirketleri de sürekli oluşan talep nedeniyle devamlı yeni yatırımlar yapıyorlar fakat bu sistem önceden kredi almış insanların borçlarını ödeyebileceği varsayımı ile çalışıyor. Eğer bu insanlar borçlarını ödeyemezse bu sonraki projeleri sekteye uğratacak ve yeni inşa edilecek evler için kredi çekmiş olan insanları da sıkıntıya sokarak bir domino etkisi yaratabilir. Bu nedenlerde Çin’in büyüme hedeflerini tutturması ve emlak sektörünün desteklenmesi çok önemli. Yaşanabilecek olası bir ekonomik krizde insanların işsiz kalması durumunda emlak sektörünün de darbe alması durumu bir felakete sürükleyebilir veya krizi başlatan ilk sektör olabilir.

İkinci Ev için Peşinat İndirimi

Çin yeni ekonomi kararlarında ikinci evini alanlar için yeni bir ev alırken yapılması gereken ön ödemeyi evin değerinin yüzde 25’inden yüzde 15’ine düşürdü. Ödemeleri kolaylaştırmak için halihazırda var olan ev kredilerindeki faiz oranını düşürdü. Fakat bu hamleler geçmişte olduğu gibi bir emlak balonunun tekrardan oluşmasına sebep olabilir. Bu sorunu yaşamamak için Çin’in yapabileceği tek şey bu balondan daha hızlı bir biçimde büyümek eğer balonun patlamasına izin verilirse bunun sonuçlarını geri döndürmek yıllar alabilir. 

Güvensiz Hanehalkı

Bir diğer sıkıntı da insanları ev almaya ikna etmek. Geçmişten dersini alan vatandaşlar inşaat şirketlerine yeterince güvenmiyor. Çin’in en büyük eyaletleri de merkezi kararlarla paralel olarak ev alım şartlarını ya fazlaca gevşetti ya da tamamen kaldırdı. Tüm bu politikalara rağmen eğer insanlar ev almaya yeterince teşvik olmazsa Çin’i büyük sıkıntılar bekliyor. Emlak sektörünün yeterince hızlanmaması Çin’in ekonomik büyüme hedeflerini sıkıntıya sokabilir.

Kredi Ayağı

Çinlilerin kredilere yöneldiği senaryoda ise yine ekonomik stabilite çok önemli bir hale geliyor. Bu tarz büyük kredi paketlerinin insanlara sunulduğu dönemlerde borçlanmanın hızlıca artması beklenir. Ayrıca bunun genele yayılması istendiği için Çin’in benzer yönde daha fazla politika açıklaması da beklendiği göz önünde bulundurulunca, kredilerde seçili davranılmayacağını bekleyebiliriz. Bu kredilerin düzenli bir biçimde ödenebilmesi için Çin’in uzun seneler boyunca stabilitesini koruması gerekiyor, hem de büyüme hedefleri konusunda nispeten başarılı olması gerekiyor. 

Çin’deki bankaların çoğunluğu devlete ait olduğu için devlet hem krediler ödenemediği takdirde bankaları kurtarmak zorunda kalabilir, hem de emlak sektöründe oluşacak sıkıntılarda vatandaşlara krediler konusunda kolaylık sağlamak zorunda kalabilir.

Sermaye Yatırımları

Çin Şirketlerine Duyulan Güven

Yıllardır jeopolitik ve siyasi risklerden dolayı Çin şirketleri batılı muadil şirketlerine göre çok daha düşük çarpanlarla fiyatlanıyor. Örnek olarak Amazon 45 civarında bir fiyat/kazanç oranına sahipken son günlerde olan devasa yükselişe rağmen Alibaba hala 28,5 civarında bir orana sahip. Benzer bir şekilde bir arama motoru olan Baidu 14 fiyat/kazanç oranına sahipken Google (Alphabet) 24’e yakın bir fiyat/kazanç oranına sahip. 

Fiyat/kazanç oranı şirketin kazandığı her bir doların karşısında piyasa değerinin ne kadarı olduğunu bize gösterir, yani bu oranın fazla olması her ne kadar tek gösterge olmasa da yatırımcıların bu şirkete daha fazla güvendiğini gösterir. Ray Dalio gibi ünlü yatırımcılar da Çin hisselerinin çok ucuz olduğundan sıkça bahsediyordu.

Çin yeni kararlarında şirketlere ve büyük yatırımcılara borsa yatırımı yapmaları için düşük faizli büyük kredi imkanları yarattı. Şirketler bu sayede kendi hisselerini geri alabilecek. Tüm bu kararlar sayesinde borsa çok güçlü bir yükseliş gerçekleşti.

Tasarruftan Yatırıma

Bu kararların bir diğer etkisi de reel yatırımın artması olabilir. Borsadaki yükselişler şirketlerin elindeki finansmanı gücünü çokça arttırıyor. Buna ek olarak Çin’in en büyük şirketleri ellerinde çok yüksek miktarda nakit de tutuyorlardı. Yeni kararlar ile birlikte piyasaya para enjekte edildiği de göz önünde bulundurulunca önümüzdeki yıllar şirketler için ellerindeki nakidi harcama ve yeni finansman kaynaklarıyla yatırım yapmak için iyi zamanlar olabilir. Bu da Çin için çok olumlu bir durum çünkü hem halihazırdaki sektörlerin sıkıntıya girmemesi hem de ekonomik büyümenin sektörlere yayılması ileri dönemlerdeki büyümeler için önemli olabilir.

Bu tarz yatırımların emtia fiyatlarına da yüksek miktarda etkisi var. Çin en fazla üretimin gerçekleştiği yerlerden bir tanesi. Çin’in sübvansiyon açıklaması veya şirketlerin yatırım yapması petrol, kömür gibi emtialar üzerinde güçlü bir talep baskısı da yaratıyor. Şu an sübvansiyonların tam büyüklüğü ve etkisi kesin olmasa da emtiaların fiyatlarını çokça etkileyeceğine kesin gözle bakılabilir.

Yurt Dışı Etkenleri

Federal Reserve (FED)

Bunlara rağmen geçmişte yatırımın az olmasının sebepleri hala tamamen ortadan kalkmış değil. Yönetim her ne kadar bu sefer olumlu haberler vermiş olsa da kararlar yine “beklenemez” denilecek bir şekilde duyuruldu. 

Geçen günlerdeki FED faiz kararlarını da takip ettiyseniz aradaki farkı açıkça görebilirsiniz. FED faiz kararlarını açıklamadan önce bir sürü üst düzey yetkili faiz indirimi olacağı yönünde açıklamalar yapmış, çeşitli gazeteciler kullanılarak faiz kararı önceden piyasaya hissettirilmişti. Piyasanın tepkisini bu şekilde ölçen FED faiz kararını olabildiğince beklenebilir kılmış, piyasalar ile iletişimi de iyi kurmuştu. 

Çin yönetiminin en başarısız olduğu konulardan biri de bu. Geçmişte hiç beklenmeyen şekillerde Tencent gibi en büyük şirketleri de etkileyecek büyük kararlar da duyurmuştu. Bu nedenle hala bir belirsizlik ortamından söz edilebilir.

FED ile alakalı daha fazla okuma yapmak için "FED'in Yumuşak İniş Hayali Mümkün mü? yazımıza göz atabilirsiniz.

Amerikan Seçimleri

Amerika’da yaklaşan seçimlerde de adayların vaatleri Çin’in durumuna etki edebilir. Geçtiğimiz birkaç gün içinde Amerika; Çin ve Rusya ürünlerine dair bir dizi regülasyon geçirdi. Çin yazılımları kullanan arabalar ülkede ciddi regülasyonlarla karşı karşıya kalacak. Eski başkan Trump ise seçilirse Amerika’ya ihracat yapan ülkelere karşı büyük gümrük vergileri koyacağını ifade ediyor. TikTok’un yasaklama tehditi de Amerika’nın tavrını destekler nitelikte. Böyle bir atmosferde Amerika-Çin ilişkilerinin ne yöne olacağı belirsiz ve kötü etkileri olabilir. 

Korumacılık Politikaları

Geçmiş senelerde Çin’in bütçe dağılımını incelerseniz teknoloji yatırımlarına olan harcamanın büyüme trendinde olduğunu görebilirsiniz. Eğer çeşitli şekillerde Çin’in dış pazarlara yayılması engellenirse bu da hem şirketler hem de devlet için kötü olabilir, zira şu an Çinli şirketlerin rekabette önde olmasının sebebi devasa devlet destekleri. Bu destekler ise sonsuza kadar verilemez ve dönüşlerinin kısa vadede olması giderek önem kazanıyor. 

Aynı şekilde rakip şirketlerine rekabette kaybetme şansları da var. Devletin en yüksek sübvansiyonlar verdiği sektörlerden bazıları telefon, tablet, laptop gibi şeyler üreten teknoloji şirketleri. Bu şirketlerin halihazırda çok güçlü rakipleri bulunuyor. Elektrikli arabalar konusunda Tesla tam otonom sürüşe onlardan önce ulaşırsa çok büyük bir darbe alabilirler. 

Yeşil enerji konusunda Avrupa Birliği regülasyon gücünü kullanabilir. Avrupa Birliği ülkelerinin en rahatsız olduğu konu elektrikli arabalar olarak görünüyor. Sebebi ise devlet destekleri sayesinde sunulan çok ucuz fiyatlar. Özellikle Almanya için otomotiv sektörü büyük bir öneme sahip olduğu için regülasyonlar sertleşebilir. Bu noktada ise şimdiye kadar anlattığım sebepler ve Çin için devamlı ekonomik büyümenin ne kadar önemli olduğu göz önüne alınınca Çin’in güçlü karşılıklar verebileceğini düşünmüyorum.

Özet

Özetlemek gerekirse bu yeni kararlara genel olarak tepki iyi oldu ama piyasaya aktarılan bu paranın geri dönüşünde bir balona dönüşmemesi için olmaması gereken bazı şeyler var. İşin sonunda Çin buraya bir kaynak ayırarak özellikle borsaya rahat bir nefes aldırdı ama ekonomilerinde hala kırılgan denebilecek alanlar mevcut. Bankacılık ve emlak sektörünün yerini düşününce bu sektörlerdeki sıkıntılar daha büyük sorunlara kapı açabilir.