Kaçakçılık, dolandırıcılık, uyuşturucu ticareti gibi birçok yol ile elde edilen parayı yasal gibi gösterme sürecine kara para aklama denir. Kara para aklama operasyonları, her yıl dünya çapında trilyonlarca doları ilgilendirdiğinden büyük ulusal ekonomiler üzerinde önemli bir etkiye sahiptir. Kirli parayı temizleme süreci üç temel adımdan oluşur: Yerleştirme, katmanlama ve entegrasyon. İlk adım olan yerleştirme, yasadışı fonları yasal varlıklara yerleştirme ile olur. Bunun çok fazla yöntemi bulunur. Fazlaca nakit ile iş yapan işletmeleri kullanmak, yöntemlerden bir tanesidir. Parayı aklayacak kişi ya da onun atadığı biri işletmenin başındadır. Bir restoran, kafe, bar gibi genelde nakitle iş yapan işletmenin karı olduğundan fazla gösterilir. Gelen paranın artması, o gün tatil olduğundan fazla insan gelmesi, yeni bir aşçı alındığı için yemeklerin daha fazla sevilmesi, işletmeye girişte artık para alınması gibi bir sürü sebebe bağlanabileceğinden bu yöntem kullanılır.
Önemli olan şey işletme sahibinin temiz sicilli olması ve karın tutarlı olup bomboş bir mekandan alakasız rakamlarda kar elde ediliyor şeklinde gösterilmemesidir. Böylece işletme dikkat çekmez. İkinci bir yerleştirme yöntemi “yapılanma”, küçük çaplı suçluların tercihi olduğu için en çok kullanılan yöntemdir. ABD’de Banka Gizliliği Kanunu gereğince finansal kurumların on bin dolar üzerindeki nakit işlemlerinin raporlanması gerekmektedir. Bu yöntemin temelinde “Döviz İşlem Raporu” adı verilen bu raporun yazılma gereksiniminden kaçınmak yatar. Yüksek miktarda aklanacak para, parayı aklayan kişi ve onun astları arasında herkeste on bin doların altında olacak biçimde ayrıştırılır. Farklı bankalardan farklı hesaplarda para yatırılır. Böylece döviz işlem raporu geçilir ve para legal finansal sisteme sokulur. Fakat miktar arttıkça gereken insan sayısı da çok fazla artacağından büyük çaplı suçluların tercihi değildir. Bir diğer yönteme “toplu nakit kaçakçılığı” denir. Temelinde on bin doları aşan para birimi veya para araçlarını nakleden veya nakledilmesine neden olanlardan istenen CMIR’den (Uluslararası Para veya Parasal Araç Taşımacılığı Raporu) mazur olunma yatar. Bunu yaparken kullanılan yöntem ise ABD’den bir araç ile ayrılırken kirli parayı araca saklamaktan geçiyor. Paraları güvenli bir şekilde sınırdan geçiren araç geri dönüp paranın meşru iş anlaşmalarından geldiğini bildirdiği ve bu işleme dair evraklar gösterdiği takdirde CMIR yazma yükümlülüğünden muaf tutuluyor.
Bir başka yöntem ise eskilerin en çok kullanılan yöntemlerinden kumarhane çiplerini kullanmak. Bu yöntemde kirli para ile kumarhane çipleri alınır ve büyük meblağlarda nakit ya da kumarhane çeki karşılığında para çekilir. Fonun kökeni sorulduğunda masadan büyük kazanıldığı söylenilebildiğinden tercih edilir. Fakat yine Döviz İşlem Raporu’na tabi tutulmamak için aklanacak parayı 10 bin doların altında parçalara ayrıştırarak farklı kumarhanelerde farklı oyunlarda oyun oynayıp çipleri o şekilde bir miktar kayıpla geri vermek gerekir. Böylece para temize çıkmış olur. En popüler ve büyük şirketlerin en fazla kullandığı yöntem ise paravan şirket kurarak parayı yerleştirmedir. Günümüzde trilyon dolarlar kadar nakit paranın saklanması için gizli bir adaya ihtiyaç yoktur. Fakat Avrupa’nın kuzeyinde takım adalardan oluşan Birleşik Krallık için aynı şey söz konusu değildir. Birleşik Krallık’ta ucuz ve uygun firmalar bulunur. Bir mülkü kendi adınıza almak yerine bir şirket aracılığıyla sahiplenmek hırsızlığı yaparken eldiven takmaktır. İngiliz şirket düzenleme sistemi boşluk içermektedir. Bu boşluktan yararlanmak için önce internet üzerinden çok az bir meblağa karşılığında yaklaşık bir gün içerisinde yapılabilecek olan bir işi yapılır: Şirket kurmak. İyi de şirket kurarken adres, isim, kişisel bilgiler vs. bulunuyor, bunlar ne olacak? Bu istenilen bilgilerin hiçbirinin doğru girilmemesi sonucunda herhangi bir şey oluşmamakta. Fakat bu, bilgilerin rastgele girildiği anlamına gelmemeli. Mesela kimseye zararı dokunmayacak köyün birinde yaşayan Ahmet Amca ismine kurulur şirket. Adres için ise işlek bir semtte posta kutusu kiralanır. Bütün bu bilgileri kimse kontrol etmediğinden, tüm bunlar soğukkanlılıkla yapılır. Tüm bunlar açığa çıksa dahi, bu yöntemin en kullanışlı tarafının hiçbir kara para aklayıcısının İngiliz politikacılarından herhangi bir tepki görmemesi ve yargıda herhangi bir şeyle karşılaşmamasıdır. Paravan şirket kurulduktan sonra sahte siparişler vermenin, gerçek olmayan karların yani parayı temizleyecek sabunun sınırı yoktur.
Sıra geldi ikinci adım olan katmanlamaya. Bunun küçük çaplı suçlular, parayı bir ya da daha fazla döviz bozdurma işlemine tabi tutabilir veya fazlaca nakit ile iş yapan işletmeler, karını fazla gösterdiğinden çokça vergiye tabi tutulmamak için işletme parayı gayrimenkul gibi başka bir meşru işe yatırabilir. Büyük çaplı suçlular ise paravan şirketler üzerinden gayrimenkul işlerini yapabilmenin yanında ayrıyeten “offshore” vergi cennetlerindeki hesaplara aktarılır. Bundan kasıt, ABD’deki hesaptan katı banka gizlilik yasalarına sahip ülkelerdeki (Ermenistan, Kamboçya, Filipinler ve Dominik Cumhuriyeti iyi örneklerden) hesaplara para aktarımı yapılması ve paravan şirketi kullanarak gerekli belgeler hazırlanır. Ardından para tekrar ABD’ye aktarılır. Bu katmanlama yöntemi kolayca ölçeklenebilir olduğundan büyük miktardaki paralar için kullanılır. Gelelim son adım olan entegrasyona. Bu adımda para meşru ticari veya kişisel yatırımlara aktarılır. Bu aşamada para, ideal olarak suçlu veya suç örgütünün herhangi bir suç taktiğine başvurmadan özgürce kullanabileceği şekilde aklanmıştır. Para mücevher ve otomobil gibi üst düzey lüks malların satın alımında kullanılabilir. Hatta gelecekte yasa dışı paranın aklanacağı ticari bir kuruluş oluşturmak için dahi kullanılabilir.
Comments